Thiền quán - Có nên trở lại?

Một không gian ấm cúng, tiếng sáo dìu dặt, ấm trà thơm được đặt chỉn chu trên khay tre, bên phong bánh đậu xanh ngọt ngào, Thiền quán (365 Nguyễn Khang) có quyền tự hào về nét duyên riêng mà quán mang lại cho người thưởng thức. Tuy nhiên, rời khỏi quán, trong lòng tôi lại có những nỗi “lăn tăn” chẳng đâu vào đâu…

“Thiền quán” – Cái tên mới nghe thôi đã thấy hấp dẫn đối với người trẻ. Thật lạ là trong nhịp sống hối hả thị thành với bao nhiêu trò giải trí ồn ào, người trẻ ngày càng tìm đến nhiều với những quán cà phê hay không gian trà yên tĩnh, thoảng chút gì đó “dân tộc” và cũ xưa. Có lẽ bởi thế nên quán không quảng bá rầm rộ nhưng vẫn có một lượng khách khá ổn mà đa phần là những người trẻ tuổi.

(Cổng vào - Thiền quán nằm ngay cạnh quán thịt chó Sơn Hải - thật là một sự sắp xếp tài tình, dung hòa giữa thực và đạo)

Bản thân Thiền quán cũng do những người trẻ lập nên và dường như ý vị tôn giáo có phần khá mờ nhạt tại đây. Ngày nay người ta hiểu “Thiền” đơn giản là một cách lắng lại tâm hồn, sống chậm và thư thái trong phút chốc. Điều này chi phối khá rõ rệt đến phong cách của quán, từ bài trí cho tới đồ uống và cách phục vụ. Chỉ có điều, ý tưởng hay chưa chắc đã được thể hiện tốt và một vài “cái gợn” của quán khiến tôi sẽ phải cân nhắc nếu muốn quay lại quán lần thứ hai.

Gợn 1: Quán Thiền hay là Quán nhạc Trịnh?
Chủ đề của quán thực sự không rõ ràng và tách bạch lắm giữa ý tưởng Thiền quán và việc sử dụng nhạc Trịnh làm nền nhạc chủ đạo. Theo bài giới thiệu trên Tạp chí Món ngon: “Nghe nhạc Trịnh và thưởng thức cà phê trong không gian yên tĩnh giờ cũng được coi là cái thú của nhiều người… “Thiền Quán” xuất hiện cũng từ nhu cầu đó.” Ngoài ra, vào các buổi tối thứ 7 cũng có biểu diễn nhạc Trịnh (mới đây có thêm chương trình biểu diễn guitar và sáo vào tối thứ 5 hàng tuần). Tuy nhiên, theo chủ quán (và cũng theo tên quán mà suy), Thiền và Thư pháp Thiền mới là linh hồn của quán, là cái được thể nghiệm và sẻ chia ở quán này. Cũng có thể, người ta tìm thấy trong nhạc Trịnh chút ý vị của Thiền, nhưng sự nhập nhằng giữa hai thứ khiến không có thứ nào nổi trội và bỗng dưng chủ đề Thiền trở thành “nửa mùa”. Tôi cũng băn khoăn không hiểu khách đến quán vì nhạc Trịnh hay vì những bức thư pháp mơ hồ treo khắp tường?! Bản thân tôi vẫn cho rằng, trước hết và trên hết, nhạc Trịnh là âm thanh của cuộc sống hiện tại, dù cho nó là chiêm nghiệm hay triết lý bằng âm nhạc thì vẫn ấm áp hơi thở cuộc sống và khao khát yêu đời, yêu người; còn Thiền – xa vời và mơ hồ lắm, nó đã thoát khỏi cuộc sống này rồi.

Gợn 2: Thư pháp Thiền là cái này ư?
Tôi không có may mắn được chứng kiến buổi ra mắt của Thiền quán đồng thời là buổi trình diễn thư pháp Thiền (Zen Calligraphy) của hai thành viên nhóm Thư pháp tiền vệ: Thiền Phong Phạm Văn Tuấn, Chuyết Chuyết Trần Trọng Dương, nhân dịp kỷ niệm 700 năm ngày mất của Điều ngự giác hoàng Trần Nhân Tông - đệ nhất tổ Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử. Chính vì thế, tôi không “cảm” nổi những bức thư pháp viết bằng mực Tàu đen trên nền giấy trắng treo rất nhiều quanh quán. Tôi “săm soi” chúng bằng con mắt của một kẻ thường dân mù nghệ thuật và dù có cố công cách nào, cũng không nhìn ra chất “nghệ thuật” hay “triết lý” chứa đựng trong đó. Chúng giống như những vết mực tình cờ mà trẻ con bôi bẩn ra giấy, không hơn. Có thể các nghệ sĩ gia có con mắt nhìn xuyên thấu cái hữu hình để ra cái vô hình, chứ tôi (và tôi tin là đa phần khách đến quán đều giống mình) chỉ thấy chúng lạ, mà không đẹp, không hay. Thay vào đó, sự xuất hiện dày đặc của chúng trong quán khiến chúng trở nên buồn tẻ và nhàm chán.

Gợn 3: Nhà thì đẹp mà sao… ẩm quá?!

Công bằng mà nói, không gian của Thiền quán rất đẹp và ấm cúng với ngôi nhà 3 gian và hai nhà phụ, sân gạch, bể nước, khiến bạn có cảm giác như được “về quê” ngay giữa phố phường. Ánh sáng đèn vừa đủ, kiểu bàn trà nho nhỏ, nệm cói, xen lẫn với cả những chiếc ghế cao ngoài sân giúp bạn thoải mái lựa chọn vị trí phù hợp với mình. Tiếc là sự thoải mái ấy không thật “thoải mái” lắm vì nếu ngồi trong nhà, bạn khó có thể dựa lưng vào tường như nhiều quán khác vì… ẩm quá. Những mảng tường vôi cũ kỹ, bong tróc chắc hẳn được giữ nguyên trạng để tăng thêm vẻ cổ kính cho quán, nhưng khi hơi ẩm xông lên “ngào ngạt” thì tôi chẳng còn tĩnh tâm được chút nào nữa mà chỉ muốn đứng dậy ra về.

(Nhìn từ trong nhà ra ngoài sân - Rất tiếc là ảnh mờ và tối vì máy ảnh ghẻ)

Gợn 4: Mc nói “nhảm”

Tôi đến quán đúng vào tối thứ 5, có biểu diễn sáo, guitar và người chơi guitar cũng kiêm luôn vai trò MC và ca sĩ. Chủ đề buổi nhạc hôm đó là Hà Nội. Anh chàng thổi sáo chơi rất hay còn guitar thì có phần kém hơn. Ban đầu, chúng tôi dành nhiều thiện cảm cho người chơi guitar vì nghe nói đó là một người khiếm thị (chúng tôi ngồi góc trong nhà nên không nhìn rõ mặt). Tuy nhiên, mỗi khi đến đoạn anh chàng làm MC thì thật là… Nghe chất giọng, đoán đó là một người nhiệt tình, yêu Hà Nội lắm lắm nhưng mà dẫn về Hà Nội thì thấy anh chàng “cho thuyền ra khơi tít tận xa, không thấy nẻo về”, thậm chí chẳng hiểu thế nào mà lời dẫn lạc tới tận… miền Tây Nam Bộ và mũi Cà Mau. Cao hứng, anh chàng còn trích cả bài thơ “Tre Việt Nam” của Nguyễn Duy với lời bình tự tin: “Chúng ta đều biết bài thơ “Tre Xanh” của nhà thơ… Khương Duy”! Túm lại là mỗi lần chàng nói là một tràng ý tứ lủng củng, lộn xộn, không ăn nhập gì với nhau tuôn trào, còn tôi thì dám cá rằng ít nhất 50% số người nghe đang nghĩ thầm: “Thà đừng dẫn còn hơn…”.

(Nhìn từ ngoài sân vào gian chính - hai chàng nhạc công chơi đàn và thổi sáo trên hiên nhà)

Ngoài ra, còn một cái gợn nho nhỏ là giá đồ uống ở đây không rẻ mà lại không ngon lắm. Trà uống nước đầu còn tạm, tới nước hai nhạt hoét. Nhưng thôi, đòi hỏi quá nhiều cho một quán cà phê thì những quán khác… ế mất. Nếu tạm bằng lòng đến quán vào ban ngày – mùa hè, có lẽ sẽ tránh được hơi ẩm, chàng MC ham nói và chấp nhận được vị trà nhạt như… trà đá. Biết đâu đấy, khi tôi đã “ngộ” được một triết lý Thiền nào đó, tôi sẽ quay trở lại?!

(Thư pháp trên lối vào Thiền quán)

(Một tối tháng 9/2009)